Tatarzy w Polsce, czyli odrobina egzotyki na Podlasiu


Tatarzy w Polsce, czyli odrobina egzotyki na Podlasiu

Pierwsi Tatarzy przybyli do naszego kraju jako część armii mongolskiej. I najazd mongolski na Polskę był częścią dużo większych podbojów, a ich początki sięgają panowania Czyngis-chana. Dochodziło do krwawych bitew choćby takich, jak zakończona porażką wojsk polskich Bitwa pod Legnicą. Pomimo tych ciężkich początków znajomości, dziś Tatarzy żyją w naszym kraju, należą do Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP; nie stanowią dużej grupy etnicznej w Polsce, ale za to bardzo ważną. Wpływ tatarskiej kultury i kuchni na nasz kraj jest znaczący; rejony takie jak Podlasie wzbogaciły się o szczyptę egzotyki i orientu.

Nie tylko smaczna kuchnia

Nam, Polakom kultura tatarska kojarzy się głównie ze smakowitymi potrawami takimi jak: kołduny, czebureki, czak-czak, pierekaczewnik. Choć jest w tym dużo racji, gdyż dla Tatarów kuchnia stanowi bardzo ważną część ich dziedzictwa, to należy pamiętać o innych aspektach kulturowych ważnych dla nich samych. Historia, obyczaje, sposób życia i ciągła wędrówka – one sprawiły, że Tatarzy są, kim są. Określają się jako ludzie głęboko religijni i uduchowieni; w naszym kraju zatracili oni swój język, a ich nazwiska uległy spolszczeniu. To właśnie wiara pozwala im na łączenie i duchowe scalanie; dzięki islamowi czują, że ich społeczność przetrwała jako całość.

Meczety na Podlasiu

Duża część Polaków nawet nie wie, że w naszym kraju można odnaleźć odrobinę orientu. Wystarczy wybrać się na Podlasie; to właśnie ten region zamieszkuje największa liczba Tatarów w Polsce. Tam obraz Polski jednorodnej religijnie i etnicznie zostaje całkowicie zburzony, a muzułmańska wspólnota na dobre się zadomowiła. Dlaczego akurat Podlasie? Wszystko dzięki królowi Janowi III Sobieskiemu, który nadał te ziemie Tatarom w zamian za niewypłacony żołd. Idealny przykład wpływu minionych wieków na czasy współczesne, ponieważ Tatarzy nadal tutaj żyją, a ich kultura ma się świetnie. I tak już jest od setek lat.

Nie sposób nie wspomnieć o zabytkowych meczetach w kontekście Tatarów na Podlasiu. Jednym z najciekawszych jest meczet w Kruszynianach, zbudowany z drewna około XVIII/XIX w. Jest to najstarszy zachowany meczet tatarski w Polsce, a wierni podczas modlitwy stoją w rzędach twarzami skierowanymi w stronę Mekki, czyli na południe od Kruszynian (nisza w ścianie, o nazwie mihrab dokładnie wskazuje tę stronę). Kazanie wygłasza imam, a podczas modlitwy wykonuje się ruchy rąk i ciała (zgodnie z rytuałem nazwanym salat). Językiem, w którym odbywają się modlitwy, jest język arabski. Ciekawostką jest, że w 2010 meczet ten zwiedził Książę Karol.

Innym przykładem budowli sakralnej jest meczet w Bohonikach z XIX wieku. Zbudowany jest na planie prostokąta; jego dach zwieńczony jest jednym minaretem sygnaturkowym zakończonym półksiężycem. Warto odwiedzić oba te meczety. Zarówno ten w Kruszynianach, jak i Bohonikach zostały uznane w 2012 roku za pomniki historii.

Mizary to muzułmańskie cmentarze, a nagrobki opatrzone są napisami w języku arabskim. Dla turystów przemierzających Szlak Tatarski w województwie podlaskim zwiedzenie takiego cmentarza jest obowiązkowe. Na cmentarzu bohonickim większość nagrobków pochodzi z okresu powojennego. Mimo wpływów architektury chrześcijańskiej orientalny charakter jest mocno zauważalny. Płyty wykonane z granitu zostały obowiązkowo ozdobione półksiężycem i gwiazdą. Można na nich również odnaleźć fragmenty Koranu wyryte po arabsku. Bardzo ciekawie brzmią muzułmańskie imiona takie jak Ali czy Fatma obok polskich nazwisk. Muzułmański układ pochówku można zobaczyć w przypadku najstarszych nagrobków. Składa się on z dwóch kamieni nagrobnych, większy u głowy zmarłego, a mniejszy – u jego stóp. W stronę południową, czyli w stronę Mekki muszą zwrócone być wszystkie groby na muzułmańskim cmentarzu.

Tatarzy i Polacy

Polskich Tatarów cechuje bardzo duży patriotyzm. Stanowili część polskiego wojska w najsławniejszych bitwach jak na przykład: pod Grunwaldem, Wiedniem czy Maciejowicami. Polskich królów traktowali jak chanów i modlili się za nich w meczetach. Zresztą dziś również kochają nasz kraj, czują się i są Polakami. Tatarów i Polaków obecnie łączy wielka przyjaźń, która zaczęła się wieki temu. Oczywiście – zdarzają się spięcia; w roku 2014 meczet w Kruszynianach został ofiarą wandalizmu i został sprofanowany (na ścianach świątyni namalowane zostały rysunki świni oraz symbole Polski Walczącej).

Polacy kochają tatarskie potrawy

Dla Tatarów kultywowanie tradycyjnej kuchni swoich przodków stanowi bardzo ważną część ich życia. Potrawy tatarskie ciągle się zmieniały, ulegając wpływom państw, w których mieszkali Tatarzy. Również wpływ Tatarów na inne państwa jest niezaprzeczalny – zarówno na kuchnię jak i całą kulturę. Kuchnia Tatarów jest zróżnicowana – przez wpływy, którym przez wieki ulegała, a zarazem prosta – ze względu na składniki (głównie mięso, nabiał oraz mąka)

Jakie dania tatarskie są uwielbiane przez Polaków?

  • Pierekaczewnik to prawdziwy hit na Podlasiu. Danie to składa się z wielowarstwowego ciasta makaronowego oraz mięsa, grzybów i sera. Może być również podawany na słodko – z owocowym farszem.
  • Kryszonka to jednogarnkowa potrawa składająca się z jagnięciny, ziemniaków oraz warzyw.
  • Banash, pierogi gotowane na parze z farszem z mięsa jagnięcego i warzyw.
  • Tatarska halwa, czyli coś na deser. Wykonuje się ją z masła, miodu i mleka. Tradycyjnie halwa podawana jest w dniu pogrzebu zmarłego.

Zatem, jak widać, tatarskie dziedzictwo jest niezwykle ciekawe, a Polska kultura jest dzięki niemu bogatsza. Polacy nigdy nie zapomną o przyjaźni, jaka ich od wieków łączy z Tatarami, jak również o wkładzie tych ludzi w Polską historię. Oby ta sympatia trwała, a obie kultury mogły się wzajemnie przenikać, tworząc ciekawą i niepowtarzalną mieszankę.

Marta

Dodaj komentarz

avatar
  Subscribe  
Powiadom o