Nauryz symbolizuje odnowę natury i człowieka, oczyszczenie duszy i początek nowego życia. 21 marca jest dniem równonocy wiosennej. Dzień, w którym długo oczekiwane ciepło wiosny zastępuje ostre zimno, kiedy to ptaki z ciepłych miejsc wracają do swoich miejsc gniazdowania, przelatując tysiące kilometrów. Ten dzień jest obchodzony od wieków przez wszystkie ludy tureckie i nazywa się – Nauryz meiramy. W języku perskim „Navruz” oznacza „nowy dzień”. Jego pisownia i wymowa różni się w różnych krajach środkowej Azji – Novruz, Navruz, Nuruz, Nevruz, Nooruz, w Kazachstanie – Nauryz.

GENEZA ŚWIĘTA

Nauryz jest integralną częścią starego cyklicznego kalendarza tengrizmu. Cykliczny kalendarz tengryzmu, obecnie lepiej znany jako 12-letni kalendarz zwierzęcy, chiński czy orientalny’ był podstawą cywilizacji koczowniczej i wyznacznikiem wszystkich aspektów życia koczowniczego społeczeństwa. Początki festiwalu Nauryz sięgają starożytności, według niektórych naukowców jest on związany ze starożytnym irańskim kultem Słońca i nazwą legendarnego proroka Zaratustry.

Jednak wszystkie święta słoneczne (święta przesilenia) są najstarsze na naszej planecie, co było jasne zarówno dla ludów koczowniczych, jak i siedzących. W tym czasie ludzie byli bliżej natury, obserwowali ją, rozumieli słoneczno-księżycowe rytmy. Późniejsze obchody nadejścia wiosny są wspominane w kronikach historycznych o Kałmukach, Sakach i Hunach. W czasach Złotej Ordy Nauryz, podobnie jak dziś, miał status święta.

POWITANIE SŁOŃCA

Tradycyjnie wszystkie święta słoneczne związane są ze spotkaniem świtu, powitaniem słońca z otwartymi ramionami. Człowiek wpuszcza nowe słońce, nowy dzień w czystym domu, w czystym ciele. W dniu równonocy, światło zabiera wszystkie swoje siły i jest gotowe do kolejnego cyklu swojej długiej wędrówki po niebie, która daje ziemi światło i ciepło. To jest czas, kiedy wszystko się rodzi.

Dla koczowniczego Kazacha zmiana pór roku miała ogromne znaczenie, z których najtrudniejsza była zima (okres zimowania) – kystau. Każdorazowe wyjście z zimy kiedy ludzie i bydło przeżyli, było już uważane za szczęście. Dla Kazachów Nauryz, jak i dla wielu innych, był długo uważany za początek zmian, przygotowywali się do tego festiwalu z kilku tygodniowym wyprzedzeniem.

TRADYCJE

Na cześć festiwalu ludzie przygotowali z wyprzedzeniem jasne suknie lub kostiumy bajkowych bohaterów. Ludzie zbierali się na centralnym placu wioski i tańczyli. Festiwalowi przez cały czas towarzyszyły piosenki. Poszczególne rody i klany rywalizowały w improwizowaniu kolejnych zwrotek do przygrywanej muzyki.

Festiwal nie mógł obyć się bez tradycyjnych sportów, takich jak kures – kazachski zapasy narodowe, togyz kumalak – logiczna gra planszowa, baiga – wyścigi konne na nierównym terenie na dystansie od 5 do 15 km.

Jak na każdą wielką uroczystość, to było w zwyczaju ubierać bogaty dastarkan (stół) podczas uroczystości Nauryz. Przed i po posiłku, modlitwy były odczytywane w imieniu przodków. Nauryz-koje (rosół mięsny z dodatkiem nabiału lub składników roślinnych) powinien być wówczas na każdym świątecznym stole.

WSPÓŁCZESNE OBCHODY

W dzisiejszym Kazachstanie Nauryz obchodzi się przez trzy dni – od 21 marca do 23 marca. Zgodnie z ustawodawstwem dni te są dniami wolnymi od pracy w republice. Główne zasady i tradycje tego święta nie zmieniły się wiele. Tak jak poprzednio, ludzie życzą sobie wzajemnie dobrego samopoczucia. W miastach i wsiach organizuje się sprzątanie terenów parkowych, sadzenie sadzonek, duże festiwale, występy ulubionych kazachskich artystów, konkursy kulinarne w przygotowaniu pilafu i nauryz-koje, ogólnokrajowe turnieje sportowe. Każdego roku stolica Kazachstanu – miasto Astana – wyróżnia się bogatym programem kulturalnym i rozrywkowym. Główne wydarzenia, zgodnie z tradycją, odbywają się na otwartych terenach miasta i na terenie wystawy „EXPO”.

Wiesław