Jeśli mielibyśmy zastanowić się nad sensem ludzkiego życia, to bez wątpienia jedna z naszych propozycji padłaby bezwarunkowo na jedzenie. Dzięki niemu możemy nasycić nie tylko żołądek, ale też serce. Na rozległym globie możemy wyróżnić rozmaite kuchnie, na których charakterystykę składa się rozmieszczenie terenu, składniki znajdujące się blisko domu i charakter społeczności. Jedną z zupełnie wyjątkowych kuchni na świecie jest właśnie kuchnia tatarska. Tworzona przez bardzo długi czas pod wpływem inspiracji i podróży skradła serca wielu jej ulubieńców.

WPŁYW SPOSOBU ŻYCIA NA KUCHNIĘ

Zanim odpowiemy sobie na pytanie „Jaka jest kuchnia tatarska?” musimy na początku prześledzić początki samych Tatarów – ich życie, wędrówki i ciągłe podboje. Dzięki temu łatwiej będzie nam zrozumieć z czego wynikał dobór składników i skąd wzięły się te wyśmienite receptury. Jak wiemy, Tatarzy pochodzą z północno-zachodniej części Mongolii i okolic Bajkału. Po przyłączeniu się do mongolskich, wieloetnicznych wojsk rozpoczęli liczne najazdy na pozostałą część Azji i Europę.

Ciągłe ich życie składało się przede wszystkim z wyjazdów powiązanych z walkami i podbojami niezależnych wcześniej terenów. Podróżowali głównie konno, w wyniku czego udało im się przemierzyć niezliczone kilometry, zasmakować różnych kuchni i pooddychać zmiennym powietrzem. Po osadzeniu w stałym miejscu pielęgnowali swoje przepisy, ale też inspirowali się często lokalnymi kuchniami lub w pełni przejmowali je pod swoje gastronomiczne skrzydła.

JAKIE SMAKI W NIEJ KRÓLUJĄ?

Jeśli chcielibyśmy w skrócie opisać kuchnię tatarską, to moglibyśmy oprzeć się na stwierdzeniach, że jest nieskomplikowana, przygotowywana z łatwo dostępnych składników i przede wszystkim smaczna. Ale przyznajmy szczerze – tak bogatej kultury, która rozwijała się przez wiele wieków i budowała się na obszarze niemal całej Azji i Europy nie powinno się opisywać jedynie kilkoma słowami.

MIĘSO I NABIAŁ

Są jednak pewne elementy, które są zupełną podstawą, jeśli chcielibyśmy stworzyć charakterystyczne dania. Na pierwszym miejscu wyróżnia się bez wątpienia mięso. Ponieważ Tatarzy są wyznawcami islamu, to w ogóle nie jedzą wieprzowiny. Nie jest to jednak przeszkodą, ponieważ na ich stole pojawia się wołowina, cielęcina, jagnięcina, baranina, drób, a także gęsina. W kwestii obróbki termicznej nie ma żadnych zastrzeżeń, dlatego możliwe jest pieczenie, smażenie, gotowanie oraz suszenie. Kolejnym podstawowym elementem jest nabiał, do którego zaliczano rozmaite sery, mleka i masła. Równie często przygotowywano wytwory na bazie mleka – wtedy korzystano z krowiego, owczego, koziego i kobylego.

MĄKA I KASZA

Trzecim, a zarazem dość obszernym składnikiem jest oczywiście mąka. Jak mogliśmy zauważyć chociażby na przykładzie naszej rodzimej kuchni, jest to dar natury, z którego można tworzyć nieskończone wariacje kulinarne. Tak też zadziało się w kuchni tatarskiej. To właśnie z mąki tworzone są różnego rodzaju pierogi, które w zależności od nadzienia a także sposobu przyrządzenia (gotowanie, smażenie, pieczenie na parze) różnią się smakiem oraz nazwą. Z mąki lepione są też różnej wielkości kluseczki, które służą jako osobne danie jak również dodatek do mięs i bulionów. Znajdziemy także naleśniki, podpłomyki, ciastka czy placki. Co więcej – każdy z nas na pewno choć raz w życiu próbował kaszy gryczanej, ale czy wiecie, że trafiła ona do Polski w XIII wieku za sprawą Tatarów? Ona również często gości w tradycyjnej kuchni tatarskiej.

UBOGA W WARZYWA I PRZYPRAWY

Ponieważ Tatarzy osiadali na nie zawsze płodnych i urodzajnych terenach, to przyczyniło się to do ich ubogiej w warzywa kuchni. Jednakże niezwykle popularne są w niej podstawowe i dostępne niemal wszędzie, jak np. ziemniaki, marchewka, cebula oraz kapusta. Podobna sytuacja miała miejsce z przyprawami, gdzie w ciągłym biegu nie było czasu na ich zbieranie, przez co najczęściej używanymi, a zarazem jednymi są sól i pieprz. Jak pisaliśmy wcześniej, do życia gastronomicznego przyczyniło się przede wszystkim tempo i sposób, w jaki funkcjonowali Tatarzy, dlatego bardzo często gotowali po prostu szybkie dania jednogarnkowe.

TRADYCYJNE POTRAWY KUCHNI TATARSKIEJ

Skoro już wiemy jakie składniki w głównej mierze występują w kuchni tatarskiej, to możemy teraz przejść do kolejnego rozdziału, jakim jest ich uwzględnienie w konkretnych potrawach. Wśród najczęściej przygotowywanych dań wyróżniamy chociażby:

• kołduny tatarskie – tradycyjne danie Tatarów polskich, które składa się z małych pierożków nadziewanych mięsem wołowym lub baraniną i osobno podawanym rosołem. Podawane są podczas świąt religijnych.
• kartoflaniki – to również są pierożki, tylko w wersji wegetariańskiej. Jak sama nazwa wskazuje składają się z ziemniaków, cebuli i jajka. Jest to wersja do codziennej konsumpcji.
• banash – w tym przypadku mamy połączenie smaków – mięso jagnięce i warzywa. Ten rodzaj pierożków przygotowywany jest na ważne okoliczności.
• czebureki – składają się z ciasta pierogowego i farszu – mięsnego lub warzywnego. Bezpośrednio po zlepieniu smaży się je w głębokim tłuszczu, dzięki czemu stają się przyjemnie chrupiące. Podaje się, że przywędrowały już 200 lat temu z Krymu.
• pilaw – aromatyczna potrawa jednogarnkowa, która składa się z dobrej jakości ryżu, dużych kawałków mięsa (najlepiej baraniny) i warzyw, jak marchewka, cebula, czosnek
• manty (na słodko lub na słono) – pierogi gotowane na parze. W wersji tatarskiej występują z nadzieniem serowym i odpowiednimi dodatkami, jak np. słodkim sosem owocowym lub masłem.

DANIA TATARSKIE W INNYCH KUCHNIACH NARODOWYCH

Ciekawostką jest fakt, że pewne dania kuchni tatarskiej weszły do kultury polskiej – a to za sprawą Polskich Tatarów, którzy funkcjonują na ziemiach polskich już od XIV wieku. Pewne dania kuchni tatarskiej pokrywają się z ogólnymi tendencjami kulinarnymi z Azji Centralnej. Tatarzy gotują m.in. pilaw, czebureki, manty – czy dania powszechne między innymi w Uzbekistanie, Tadżykistanie oraz innych państwach Azji Środkowej.